بیماری های کیسه صفرا
بیماری های کیسه صفرا
بیماری های کیسه صفرا یک وضعیت همراه شایع است و نباید از آن به عنوان علت درد شکمی در زمانی که بیمار برای علت دیگری بستری شده است؛ چشم پوشی کرد.
كله ليتیازیس به وجود بلورها یا سنگ ها در کیسه صفرا اطلاق می شود.
کله دوکولیتیازیس به وجود سنگ های کیسه صفرا در مجاری صفراوی خارج كبدی اطلاق می شود.
کله سیستیت عفونت یا التهاب کیسه صفرا ناشی از انسداد مجرای کیستیک توسط سنگ کیسه صفرا است.
کلانژیت عفونت یا التهاب مجرای صفراوی مشترک ناشی از انسداد کامل است.
کله سیستیت حاد بدون سنگ در ۱۰٪ موارد کله سیستیت حاد دیده می شود. در بچه ها، بزرگسالان شديدا بدحال و آنهایی که بیماری زمینه ای دارند (مثل دیابت، سارکوئیدوز) شایع تر است.
سبب شناسی، همه گیری شناسی و عوامل خطر
سنگ های کیسه صفراوی (كله لیتیازیس) در حداقل ۱۰٪ جمعیت بزرگسالان یافت می شود.
80% موارد بدون علامت است و اثری بر جای نمی گذارد.
بعضی موارد سبب انسدادهای متناوب ناشی از سنگ در گردن کیسه صفرا می شود که باعت درد دوره ای می گردد (کولیک صفراوی).
سایر موارد سبب انسدادهای مزمن و پیشرفت به سمت کله سیستیت و یا کلانژیت می شود.
پانکراتیت ناشی از سنگ کیسه صفرا به علت انسداد مجرای پانکراس باسنگ های کوچک کیسه صفرا ایجاد می شود.
ایلئوس سنگ کیسه صفرا هم ممکن است به علت آسیب سنگ کیسه صفرا به مجرای روده (فیستول بین کیسه صفرا و روده) با انسداد روده متعاقب آن ایجاد شود.
بیماری کیسه صفرا ممکن است در غیاب سنگ های کیسه صفرا به علت اختلال حرکت صفراوی (انقباض غیر طبیعی) کله سیستیت بدون سنگ و اختلال عملکرد دریچه ادی هم ایجاد شود.
عوامل خطر بیماری کیسه صفرا
جنس مؤنث، چاقی، چهل سالگی (و مسن تر)، حاملگی و پوست روشن (نژاد اروپای شمالی) سایر عوامل عبارتند از: کاهش سریع وزن، مرض تند، بیماری التهابی روده، سیروز و تغذیه طولانی مدت وریدی.
سرخ پوستان در معرض خطر بسیار بالایی هستند.
عوامل خطر برای کلانژیت عبارتند از: سنگ کیسه صفرا، دست کاری اخیر صفراوی (مثل ERCP)، تنگی ها و عدم کفایت دریچه ی اُدی
مرض قند یک عامل خطر برای عوارض عفونی (مثل سپسیس) است.
تظاهرات بیمار
کولیک صفراوی: درد مبهم و آزار دهنده ربع فوقانی سمت راست شکم که کمتر از ۶ ساعت طول می کشد و حداقل یک بار در هفته رخ می دهد، معمولا بعد از یک غذای سنگین چرب ایجاد می شود، نشانه مورفی (قطع نفس با لمس ربع فوقانی سمت راست شکم) در طی حملات وجود دارد، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ ممکن است ایجاد شود ولی بیماران تب ندارند، درد مداوم و ملال آور است و کولیکی نیست.
کلیه سیستیت حاد: درد شدید مداوم ربع فوقانی سمت راست یا ناحیه اپی گاستریک که بیش از ۶ ساعت طول می کشد، ممکن است به کتف سمت راست تیر بکشد، علامت مثبت مورفی (قطع نفس با لمس ربع فوقانی سمت راست شکم) تهوع، استفراغ، تب .
کلانژیت: علائم سه گانه شاركو (درد ربع فوقانی سمت راست، تب، زردی) که در ۷۵-۵۰٪ موارد اتفاق می افتد.
علائم سه گانه شارکو به علاوه افت فشارخون و اختلال وضعیت هوشیاری علائم پنجگانه رینولد را تشکیل می دهد.
بیماری خاموش ممکن است در دیابتی ها، بیماران دچار سرکوب ایمنی و بیماران مراقبت های ویژه ایجاد شود.
پیش آگهی و عوارض / سیر بالینی
گرچه بسیاری از بیماران سنگ کیسه صفرای دارند، موارد کمی سبب عفونت می شود (یعنی کله سیستیت) هر چند وقتی عفونت ایجاد می شود، جراحی برای برداشتن کیسه صفرا لازم است.
بیماران با کولیک صفراوی راجعه نیاز به برداشتن کیسه صفرا به صورت انتخابی از طریق لاپاراسکوپی دارند.
عوارض کله سیستیت عبارتند از : پانکراتیت، ایلئوس سنگ کیسه صفرا، آمپیم، گانگرن و پارگی
آمپیم کیسه صفرا در بیماران مسن ساکن سرای سالمندان که ممکن است بیماری علامتدار کیسه صفرا گانگرن و پارگی نداشته باشند؛ ایجاد می شود.
كله سیستیت بدون سنگ (کله سیستیت در غیاب سنگ کیسه صفرا) ممکن است در بیماران با بیماری های جدی شامل تروما، سوختگی ها، جراحی های بزرگ یا AIDS ایجاد شود. دیابت یک عامل خطر برای عوارض عفونی (مثل سپیس) است.
درمان و مدیریت بیماری کیسه صفرا
کولیک صفراوی معمولا فقط نیاز به مایع درمانی و قطع دریافت مواد از راه خوراکی تا زمان بهبود علائم؛ به همراه تجویز مسکن ها دارد. درمان قطعی کولیک صفراوی برداشن کیسه صفرا است.
ضد اسپاسم ها و ضد استفراغ ها هم ممکن در کنترل درد مفید باشند.
کله سیستیت حاد یا التهاب کیسه صفرا با برداشتن کیسه صفرا درمان می شود.
بیماران بد حال ممکن است نیاز به مداخله فوری غیر جراحی با درناژ (تخلیه) کیسه صفرا از طریق هدایت سونوگرافی داشته باشند.
کلانژیت نیاز به مداخله اورژانسی وسیع با مایع درمانی وریدی، آنتی بیوتیک های وسیع الطیف، تخلیه صفراوی با ERCP و کله سیستکتومی دارد.
برای کسب اطلاع بیشتر به جراح عمومی خوب در تهران مراجعه نمایید.
